«Үйде жатпа» күнтізбесі. 27 мамыр: Есімдер, мерекелер, оқиғалар

Автор: редактор 27 мая, 2022


☑️Бүгін мемлекет және қоғам қайраткері, «Бәйтерек» ұлттық дәстүр театрын құрушы, жазушы, ғалым Мырзатай Жолдасбеков 85 жасқа толды. Алғашқы ғылыми еңбектері халық ақындары шығармашылығына арналған. Бұл халық арасында кең тараған шығарма ғана емес, бұл жырлардың мағыналық сұлулығын да ашып, жинақтап, жүйелеп, көрсеткен. Мырзатай Жолдасбеков ҚазМУ-дың филология факультетін бітіргеннен кейін дүние жүзі ғалымдарының үнемі қызығушылығын тудырған Орхон руналары сияқты аз зерттелген бағытқа ден қояды.Ғалымның зерделілігімен барлық ақпаратты бірте-бірте жинап, материалды, рундардың өзін зерттеп, әріптерді қазақ тіліне аударған. Бұрынғы үнсіз тастар Жолдасбековтің аузынан сөйлей бастады. Орхон руналары қашалған осы стелалардың бірінің көшірмесі ЕҰУ-де орнатылған. Жолдасбеков «Орхон ескерткіштерінің толық атласы» түркі рунатану іргелі зерттеу еңбегінің екі авторының бірі. Шығармалары Қытай, Түркия, Иран және басқа да елдерде жарық көрген. Түркітану саласындағы ерекше жетістіктері үшін Күл-Тегін атындағы сыйлыққа ие болды.

Белгілі ғалымға зор денсаулық, одан әрі шығармашылық табыс тілейміз.

☑️13 жыл бұрын (2009) Саяси қуғын-сүргін құрбандарын еске алу күнінде «Қаюм Мұхамедханов: тағдыр және Карлаг» кітабы жарық көрді. Қайым Мұхамедханов (1916-2004) – көрнекті ғалым, ғылыми абайтанудың негізін салушы, мәтінтанушы, М.Әуезовтің серігі. Семейдегі Абай мұражайының негізін қалаушы (1940). Қазақ КСР-нің тұңғыш Мемлекеттік Гимнінің мәтіні авторларының бірі. Кітап 1930-1950 жылдардағы құжаттарға негізделіп, ел тарихындағы ең қасіретті кезең – сталиндік қуғын-сүргін туралы: әкесі – Мұхамедхан Сейітқұлов (1870-1937) және ұлы – Қайым ұрпақ тағдыры мысалында баяндалады. Кітапты жасаудағы мақсат – елге лайықты азаматтарды есте сақтау, олардың адами және азаматтық ерліктерін есте сақтау.

☑️30 жыл бұрын (1992) Жамбыл облысы Шу ауданында Балуан Шолақ есімі берілген ауылда ескерткіш ашылды. Балуан Шолақ (1864-1919) – қазақтың халық ақыны, атақты балуаны. Шын аты – Нұрмағамбет Баймырзаұлы. Ол жас кезінде Балуан Шолақ деген лақап атқа ие болды — ол үлкен күш-қуатымен ерекшеленетін және оң қолының саусақтары жоқ, балалық шағында үсік шалған. Бала кезінен өнерге араласып, ән айтып, домбыра шерткен.Ол өзі ұстаз санаған, олардың ән дәстүрін жалғастырушы Ақан сері Біржан Қожағұловтың әндерін тамаша орындаушы әрі насихаттаушы, сонымен қатар өзі де ән шығарған. Затаевич Балуан Шолақтың бірнеше әндерін халық әншілерінің орындауында нотаға түсіріп, «Қазақ халқының 1000 әні», «Қазақтың 500 әні мен күйі» жинақтарына енгізген. Ол мықты балуан ретінде де танылған. Мұрагердің (яғни, болашақ Николай II патша) келуіне орай Омбыда өткен жарыстарда атақты балуан Севрді жауырынға салды. Балуан Шолақ 49 жасында Қоянды жәрмеңкесінде атақты балуан Каронның шақыруын қабыл алып, айтыста қабырғасын сындырып алды. Сәбит Мұқановтың «Балуан Шолақ» кітабында айтыскер ақынның өмірі баяндалады. Оның құрметіне Алматыдағы Спорт сарайы аталды.

Балуан Шолақ – қазақтың лайықты перзенті!

☑️1937 жылы Сан-Францискода қаланың сәулеттік символы және әлемдегі ең танымал құрылыстардың бірі Алтын қақпа көпірі пайдалануға берілді. Ол 1937 жылы ашылғаннан 1964 жылға дейін әлемдегі ең үлкен аспалы көпір болды.Көпірдің құрылысы 1933 жылы 5 қаңтарда басталып, 4 жылдан астам уақытқа созылды. Көпірдің жалпы ұзындығы 2737 м, негізгі аралығының ұзындығы 1280 м, тіректердің биіктігі судан 227 м, бүкіл құрылымның массасы 894 500 тонна.Алтын қақпа көпірі деп те танымал. Әлемдегі ең танымал суицид орны. Одан кейін Жапониядағы Аокигахара орманы суицидьер саны бойынша екінші орында орналасқан. Бұл көпірде орта есеппен екі апта сайын суицид орын алады.

Павлодар мен Ақсуды байланыстыратын біздің «Нұрлы жол» көпіріміз Орталық Азиядағы ең ұзын көпір.