1 балта — 5 құмыра:
⠀
📌Ақша ежелгі көшпенділер дәуірінде пайда болды. Дегенмен бастапқыда ақшаның орнына өнімдер айналымда жүрді. Ал айырбастау үшін өнім «тауарға» айналды.Осылайша тауарлы өндіріс келді. Осы тауарлар ақша есебінде жүрді.
⠀
Яғни, тарихи ақшаларға тауарлар жатады. Жалпы құндық эквивалент ролін белгілі бір тауарлар атқара бастады. Олар: мал, тұз, шай, бидай, күріш, жүн, еңбек құралы, сәнді бұйымдар, бақалшақтар.
⠀
📌Тауар өндірісінің қарқынды даму нәтижесінде айырбастың кездейсоқ түрі кең етек жайды.
⠀
Мәселен, бидайды етке, майға, жүнге және тағы басқаға айырбастауға мүмкін болды.
⠀
Осы тұста, 1 балтаны – 5 құмыраға, 1 қойды – 1 қап бидайға айырбастап отырған. Бұған ұқсас айырбастау формалары барлық тауарларға қатысты да қолданылды.
⠀
Уақыт өте келе ақша қызметін металлдар атқарды.
⠀
📌Біздің заманымыздан бұрынғы III ғасырда хуннулар ақша орнына күміс пышақты пайдаланды. Ал біздің заманымыздың I ғасырында салық ретінде алтын, күміс құймаларды алып тұрған.
⠀
Ақ ғұндар бір бетіне пехлеви, екінші бетіне эфталит жазуы бар теңгелер жасап, сауда айналымына кіргізген.
⠀
Қазақ халқын құраған тайпалар Ұлы Жібек жолына орналасқандықтан ақша жасау, оны айналымға енгізуді өмір қажеттілігі деп тым ерте қолға алған. 6 – 8 ғасырларда билеуші рулардың таңбасы қашалған, ру рәмізін бейнелеген теңгелер құя бастаған. Сырдарияның орта алабында өмір сүрген тайпалардың қола теңгелері, 6 – 8 ғасырлардың бірінші жартысына дейінгі аралықта қолданылған. Бұл теңгелерде Ашиде әулетінің рәмізі болған арыстан бейнеленген. Мұндай теңгелерді Суяб, Тараз қалаларындағы арнаулы шеберханаларда құйған.
⠀
Сонымен қатар Отырар маңындағы қалаларда да түрлі теңгелер жасалған. Отырар — бұл Қазақстан тұрғындары ғасырлары бойы пайдаланып келген ақшаның бүкіл тарихы көрсетілген уақыт айнасындай болған ежелгі қала.
